Dominikanie Poznań

Dobry rachunek sumienia jest wielką pomocą w rozpoczęciu na nowo życia według wiary.

Stosujemy go, by podczas spokojnej refleksji przypomnieć sobie nasze grzechy i słabości.

Aby dobrze zbadać sumienie, trzeba to zrobić dokładnie, szczególnie jeśli minął dłuższy czas od poprzedniego rachunku sumienia lub spowiedzi. Niektóre z podanych poniżej pytań dotyczą popełnionych czynów, inne zaś zaniedbań. Szczegółowy rachunek sumienia pomoże Ci dowiedzieć się o rzeczach, których być może nie byłeś świadomy[1]. Jest także okazją do rozwoju Twojego sumienia i pomocą w przeżyciu dobrej spowiedzi.

Jak to zrobić:

• Przeznacz trochę czasu w ciszy na refleksję.
• Podziękuj Bogu za wszystkie dobre rzeczy, które zrobiłeś i które zdarzyły się w twoim życiu dzięki Jego łasce.
• Pomódl się do Ducha Świętego, prosząc o pomoc w przeprowadzeniu dobrego rachunku sumienia, aby zobaczyć swoje grzechy i odrzucić je poprzez skruchę, pokutę i przemianę życia.
• Zapoznaj się z punktami na tej liście i uczciwie zastanów się nad swoim zachowaniem odnośnie do każdego z nich.
• Wzbudź żal za grzechy i postanowienie poprawy, następnie idź do spowiedzi, by wyznać grzechy i przyjąć Boże przebaczenie i miłość.

Pierwsze Przykazanie

Ja jestem PAN
twój Bóg.
Nie będziesz miał
cudzych Bogów obok Mnie!

– Czy ja…

• Okazałem nieposłuszeństwo wobec przykazań Bożych lub kościelnych?
• Odrzucałem przyjęcie tego, co Bóg objawił jako prawdziwe, a co Kościół katolicki podaje do wierzenia?
• Zaprzeczałem istnieniu Boga?
• Karmiłem i chroniłem swoją wiarę, starając się pogłębić moją relację z Bogiem?
• Odrzucałem to, co sprzeciwia się wierze katolickiej?
• Celowo wprowadzałem innych w błąd w sprawach wiary i nauczania Kościoła?
• Odrzuciłem wiarę katolicką, przystąpiłem do innego wyznania chrześcijańskiego, przystąpiłem do innej religii lub brałem udział w jej praktykach?
• Wstąpiłem do jakiejś grupy zabronionej dla katolików (masonów, komunistów itp.)?
• Ulegałem rozpaczy co do mojego zbawienia lub przebaczenia moich grzechów?
• Nadużywałem Bożego miłosierdzia (przez grzeszenie licząc na przebaczenie albo przez proszenie o przebaczenie bez nawrócenia i praktykowania cnoty)?
• Kochałem kogoś lub coś bardziej niż Boga (pieniądze, władzę, seks itp.)?
• Zgrzeszyłem pychą?
• Pozwoliłem komuś lub czemuś wpływać na moje wybory bardziej niż Bóg?
• Angażowałem się w praktyki zabobonne (w tym horoskopy, wróżby itp.)?
• Brałem udział w praktykach okultystycznych? (seanse spirytystyczne, kult Szatana itp.)
• Opuściłem formalnie Kościół katolicki?
• Zataiłem poważny grzech albo skłamałem podczas spowiedzi?

Drugie przykazanie

Nie będziesz
brał imienia
PANA
Boga twego nadaremno.

– Czy ja…

• Używałem imienia Boga w przeklinaniu, bluźnierstwie lub bez należytego szacunku?
• Nie dotrzymałem ślubów lub obietnic, które złożyłem Bogu?
• Mówiłem o wierze, Kościele, świętych osobach lub rzeczach bez należytego szacunku, z zuchwałością lub nienawiścią?
• Chętnie oglądałem telewizję czy filmy albo słuchałem muzyki, która bez należytego szacunku traktowała Boga, Kościół, święte osoby lub rzeczy?
• Używałem wulgarnej, dwuznacznej czy obscenicznej mowy?
• Zachowywałem się w kościele bez szacunku?
• Używałem niewłaściwie miejsc lub rzeczy przeznaczonych do oddawania czci Bogu?
• Popełniłem krzywoprzysięstwo? (złamanie przysięgi lub kłamstwo pod przysięgą)
• Obwiniałem Boga za moje niepowodzenia?

Trzecie przykazanie

Pamiętaj, abyś dzień święty święcił.

– Czy ja…

• Poświęcałem każdego dnia czas na osobistą modlitwę?
• Opuściłem mszę św. w niedzielę lub święto nakazane (z własnej winy, bez wystarczającego powodu)?
• Popełniłem świętokradztwo wobec Najświętszego Sakramentu?
• Świadomie przyjąłem sakrament będąc w stanie grzechu śmiertelnego? (nie dotyczy to sakramentu chrztu oraz spowiedzi)
• Spóźniałem się na mszę i/lub wychodziłem z niej wcześniej bez istotnego powodu?
• Bez konieczności robiłem zakupy, pracowałem lub prowadziłem interesy w niedzielę lub święto nakazane?
• Nie dbałem o zabieranie moich dzieci na mszę?
• Świadomie jadłem mięso w dniu zakazanym (lub nie pościłem w dniu postu)?
• Nie zachowałem postu eucharystycznego, tzn. jadłem lub piłem w ciągu godziny przed przyjęciem Komunii św.? (poza potrzebami medycznymi i wodą)?

Czwarte przykazanie

Czcij ojca swego i matkę swoją.

– Czy ja…

• Jeśli nadal jestem pod opieką rodziców: czy byłem posłuszny we wszystkim, o co mnie słusznie prosili moi rodzice?
• Zachowywałem się wobec moich rodziców bez szacunku?
• Zaniedbałem potrzeby moich rodziców w ich starości lub gdy potrzebowali pomocy?
• Okazywałem osobom starszym życzliwość i szacunek?
• Jeśli chodzę jeszcze do szkoły: czy spełniałem słuszne polecenia moich nauczycieli?

• Czy podporządkowywałem się uprawnionym żądaniom władz (policji, szefa w pracy, przełożonego w Kościele)?
• Zaniedbałem zapewnienia moim dzieciom odpowiedniego jedzenia, odzieży, mieszkania, wychowania, wykształcenia, dyscypliny i opieki?

• Zapewniam moim dzieciom religijne wychowanie i formację, tak długo, jak pozostają pod moją opieką?
• Dbam o to, by moje dzieci pozostające pod moją opieką regularnie przystępowały do sakramentów pokuty i Eucharystii?
• Wychowywałem swoje dzieci w sposób zgodny z moimi religijnymi przekonaniami (np. co do regularnej praktyki spowiedzi i komunii świętej)?
• Zapewniłem moim dzieciom pozytywną, rozważną i spersonalizowaną edukację dotyczącą katolickiego nauczania na temat ludzkiej seksualności?
• Byłem dla moich dzieci dobrym przykładem tego, jak żyć wiarą katolicką?
• Modliłem się z dziećmi i za nie?
• Żyłem w pokornym posłuszeństwie wobec tych, którzy prawomocnie sprawują nade mną władzę?
• Złamałem prawo?
• Popierałem lub głosowałem na polityka, którego poglądy są wyraźnie sprzeczne z nauczaniem Chrystusa i Kościoła katolickiego?

Piąte przykazanie

Nie zabijaj.

– Czy ja…

• Zabiłem człowieka?
• Byłem zaangażowany w aborcję, bezpośrednio lub pośrednio (poprzez poradę itp.)?
• Używałem lub skłaniałem do użycia środków wczesnoporonnych?
• Poważnie rozważałem lub usiłowałem popełnić samobójstwo?
• Zachęcałem do wspomaganego samobójstwa lub zabójstwa z litości (eutanazji); popierałem lub promowałem takie praktyki?
• Chciałem kogoś zabić?
• Wyrządziłem krzywdę cielesną innej osobie?
• Groziłem innej osobie uszkodzeniem ciała?
• Stosowałem wobec innej osoby przemoc werbalną lub emocjonalną?
• Żywiłem nienawiść innej osoby albo życzyłem jej źle?
• Kierowałem się uprzedzeniami lub niesprawiedliwie kogoś traktowałem ze względu na rasę, kolor skóry, narodowość, płeć, religię lub inne cechy?
• Należałem do grupy szerzącej nienawiść?
• Celowo prowokowałem inną osobę przez dokuczanie jej lub dręczenie?
• Lekkomyślnie narażałem swoje życie lub zdrowie, albo życie innej osoby poprzez moje działanie?
• Nadużywałem alkoholu lub używałem narkotyków?
• Prowadziłem pojazd nieostrożnie, lekceważąc przepisy drogowe albo pod wpływem alkoholu lub narkotyków?
• Sprzedawałem lub dawałem innym osobom narkotyki? Sprzedawałem lub dawałem innym osobom leki narkotyczne do wykorzystania w celach nieleczniczych?
• Nadużywałem tytoniu?
• Przejadałem się?
• Zachęcałem innych do grzechu dawaniem gorszącego przykładu?
• Pomogłem komuś popełnić grzech śmiertelny (np. przez poradę, zawiezienie go gdzieś itp.?)
• Spowodowałem poważne obrażenia lub śmierć przez karygodne zaniedbanie?
• Dałem upust silnemu gniewowi w niewłaściwy sposób?
• Nie starałem się trzymać na wodzy swojego temperamentu?
• Byłem złośliwy, kłóciłem się z kimś, umyślnie kogoś uraziłem lub sprawiłem przykrość?
• Byłem bezwzględny dla innych, zwłaszcza gdy proszono mnie o litość lub przebaczenie?
• Dążyłem do zemsty albo miałem nadzieję, że komuś stanie się coś złego?
• Cieszyłem się, że ktoś inny doznał obrażeń lub cierpi?
• Okrutnie traktowałem zwierzęta, powodując ich niepotrzebne cierpienie lub śmierć?

Szóste i dziewiąte przykazanie

Nie cudzołóż.
Nie pożądaj żony bliźniego swego.

– Czy ja…

• Praktykowałem cnotę czystości?
• Ulegałem lubieżności? (pożądaniu przyjemności seksualnej niezwiązanej z miłością w małżeństwie)
• Używałem środków antykoncepcyjnych?
• Odmówiłem otwartości na poczęcie dziecka w małżeństwie, bez uzasadnionej przyczyny? (patrz Katechizm Kościoła Katolickiego, 2368)
• Brałem udział w niemoralnych technikach zapłodnienia in vitro lub sztucznej inseminacji?
• Wysterylizowałem swoje narządy płciowe w celach antykoncepcyjnych?
• Bez uzasadnionej przyczyny pozbawiłem mojego współmałżonka prawa do współżycia małżeńskiego?
• Domagałem się współżycia małżeńskiego nie troszcząc się o współmałżonka?
• Umyślnie doprowadziłem do szczytowania seksualnego poza normalnym stosunkiem seksualnym?
• Dobrowolnie podtrzymywałem w sobie nieczyste myśli?
• Kupiłem lub oglądałem pornografię?
• Dobrowolnie wystawiałem się na działanie filmów czy programów telewizyjnych związanych z seksem i nagością?
• Słuchałem muzyki lub żartów szkodzących cnocie czystości?
• Popełniłem cudzołóstwo? (relacje seksualne z kimś, kto jest żonaty/zamężna albo z kimś innym niż mój współmałżonek)
• Popełniłem kazirodztwo? (relacje seksualne z krewnym lub powinowatym)
• Popełniłem nierząd? (relacje seksualne z osobą płci przeciwnej, gdy żadne z nas nie jest w związku małżeńskim)
• Popełniłem czyn homoseksualny? (aktywność seksualna z osobą tej samej płci)
• Popełniałem gwałt?
• Masturbowałem się? (celowa stymulacja własnych narządów płciowych dla przyjemności seksualnej)
• Podejmowałem seksualną grę wstępną (pieszczoty) poza małżeństwem?
• Wykorzystywałem dla swojej przyjemności seksualnej dzieci lub młodzież?
• Podejmowałem czynności seksualne sprzeczne z naturą?
• Zaangażowałem się w prostytucję albo korzystałem z usług prostytutki?
• Uwodziłem kogoś albo sam pozwalałem się uwodzić?
• Składałem propozycje seksualne  osobie, która nie była moim współmałżonkiem?
• Celowo ubierałem się nieskromnie?

Siódme i dziesiąte przykazanie

Nie kradnij.
Nie pożądaj rzeczy bliźniego swego.

– Czy ja…

• Ukradłem? (zabrałem coś, co do mnie nie należy, wbrew słusznej woli właściciela)
• Zazdrościłem innym posiadanych przez nich dóbr?
• Starałem się żyć w duchu ewangelicznego ubóstwa i prostoty?
• Dzieliłem się szczodrze z potrzebującymi?
• Brałem pod uwagę, że Bóg dał mi pieniądze, abym mógł je wykorzystać dla dobra innych, a także dla własnych, uzasadnionych potrzeb?
• Spełniałem uczynki miłosierdzia?
• Celowo uszkodziłem, zniszczyłem lub utraciłem mienie innej osoby?
• Oszukiwałem na testach, egzaminach, w podatkach, sporcie, grach lub w biznesie?
• Trwoniłem pieniądze w nałogowym hazardzie?
• Zgłosiłem fałszywe roszczenie do firmy ubezpieczeniowej?
• Wypłacałem moim pracownikom sprawiedliwe wynagrodzenie?
• Nie wywiązałem się z mojej części umowy?
• Nie spłaciłem długu?
• Obciążyłem kogoś zawyżoną opłatą, zwłaszcza wykorzystując trudności lub niewiedzę tej osoby?
• Źle korzystałem z zasobów naturalnych lub w inny sposób zachowałem się bez poszanowania dla daru stworzenia danego wszystkim ludziom?

Ósme przykazanie

Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu.

– Czy ja…

• Skłamałem?
• Świadomie i umyślnie oszukałem kogoś?
• Popełniłem krzywoprzysięstwo?
• Plotkowałem?
• Umniejszałem, poniżałem innych w moich wypowiedziach?
• Obmawiałem kogoś?  (szkodzenie reputacji drugiej osoby poprzez mówienie innym o jej wadach bez ważnego powodu)
• Dokonałem pomówienia, oszczerstwa, zniesławienia? (mówienie lub pisanie kłamstw o innej osobie w celu zaszkodzenia jej reputacji)
• Wydałem pochopny osąd? (zakładając u danej osoby zło na podstawie poszlak)
• Nie zadośćuczyniłem za kłamstwo, które wypowiedziałem, lub za szkodę wyrządzoną reputacji innej osoby?
• Nie zabrałem głosu w obronie wiary katolickiej, Kościoła lub innej osoby, kiedy było to potrzebne?
• Zdradziłem swoimi wypowiedziami zaufanie innej osoby?

Akt skruchy:

Boże mój, z całego serca żałuję za wszystkie moje grzechy i wyrzekam się ich, ponieważ grzesząc nie tylko zasłużyłem na kary sprawiedliwie przez Ciebie ustanowione, ale szczególnie dlatego żałuję, że obraziłem Ciebie, najwyższe dobro i jedynie godnego, aby być ponad wszystko kochanym. Dlatego z całą mocą postanawiam, z pomocą łaski Twojej, już więcej nie grzeszyć i na przyszłość unikać bliskich okazji do grzechu. Amen.

W wersji skróconej: Ach, żałuję za me złości jedynie dla Twej miłości. Bądź miłościw mnie grzesznemu, całym sercem skruszonemu.

Powyższe pytania nie obejmują oczywiście wszystkich możliwych grzechów, ale mają służyć pomocą w zbadaniu własnego sumienia.

Rachunek sumienia w krótszej wersji jest zalecaną codzienną praktyką podczas wieczornej modlitwy.

Tłum. M. Dedio

Opracowane na podstawie:   http://www.beginningcatholic.com/catholic-examination-of-conscience   (15.10.2020).

[1] Ze względu na ekonomię języka w rachunku sumienia użyto wszędzie rodzaju męskiego, ale jego pytania dotyczą oczywiście wszystkich osób.